Ақық

 

 

Ақық – қазақтардағы саулық пен қуанышты бейнелеген, оның емдік қасиеті де болған – ол арам күштер жіберетін аурулардан қорғайтын. Қазақтардың түсінігінде бұл «күн тасы» әйелдерді тіл-көзден, зияннан, бедеуліктен сақтайды, ал қарттар мен әлсіреген адамдарға күш береді деген пікір әлі де бар. Сондықтан ол зергерлік бұйымдар мен әшекейлік заттарда белсенді қолданылады. Қазақтардың осы тасқа деген махаббатын Ш.Ж. Тоқтабаева оны бейнелі түрде дәстүрлі тәуелділік деп атайды. Тастың түсі – жұмсақ, күңгірт, күн-қоңыр – қазақтардың байсалды, терең реңктерді ұнататын дәстүрлі түс талғамына барынша сәйкес келеді.

Мамандардың пайымдауынша, әлемдік мәдениетте бұл тас ана құдайына табынушылықпен байланысты болды, бұл оның салттық заттар мен түрлі әйелдер зергерлік бұйымдарын жасауда кеңінен қолданылуына ықпал етті. Ежелгі Мысырда ақықты «таста қатып қалған күннің батуы» деп атаған және ол өлілер әлеміне сапарда марқұмның жанын қорғайды деп сенген. Ежелгі грек емшілері бұл тас қанды қалпына келтіреді, ашуланшақтық пен ашуды басады деп сенген.

Жалпы, археологиялық материалдарға қарағанда, ақық Таяу Шығыстың, Орталық Азияның және басқа елдердің көптеген халықтарына белгілі болған. Орталық Азия халықтары ақықты денсаулық тасы деп санады, сондықтан ақық моншақтары әртүрлі тұмарлар жасауда кеңінен қолданылды.

Мұсылман әлемінде қызыл ақықтан жасалған тәспілер танымал және олар тастың өзін «Меккенің тілектерін орындайтын тас» деп атайды. Кейбір аңыздарда Мұхаммед пайғамбарға мына сөздерді жатқызады: «Ақықтан жүзік тағыңыз, ол шынымен кедейліктен құтқарады».

.